Glas Juga 
Na današnji dan, 14. oktobra 1944. godine, Niš slavi oslobođenje, događaj koji je označio kraj jednog od najtežih perioda u njegovoj istoriji. Tokom Drugog svetskog rata, Niš je bio jedan od najstradalnijih gradova u Srbiji, s bogatom i tragičnom prošlošću koja seže od rimske epohe, preko borbi protiv Osmanlija, pa sve do krvavih sukoba s Bugarima i Austrougarima.
Oslobođenje Niša, poznato kao „Niška operacija“, započelo je 8. oktobra 1944. godine. Akciju su izvodile snage Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije (NOVJ), predvođene generalom Kočom Popovićem, uz podršku Crvene armije i sovjetskog vazduhoplovstva. Oslobođenje je usledilo u trenutku kada su nemačke snage bile opkoljene, a napad avijacije 14. oktobra imao je razorno dejstvo, omogućivši jedinicama NOVJ da pokrenu konačni napad i oslobode grad.
Iako je Niš doživeo strašne zločine tokom rata, uključujući više od šest nemačkih bombardovanja i masakre nad civilima, borba za slobodu nije bila uzaludna. Grad je postao simbol otpora i hrabrosti, kako u Drugom svetskom ratu. Nišku operaciju izvele su snage NOVJ i Bugarske armije uz sadejstvo sovjetskog vazduhoplovstva protiv nemačkih snaga na prostoru Niš – Leskovac – Vlasotince. Operacija je trajala 7 dana, tokom kojih su napadači ostvarili znatnu brojčanu premoć, zauzimajući povoljne pozicije i naterajući nemačke jedinice na povlačenje, čime su opkoljene, razbijene i nanešeni im teški gubici. Oslobođena je dolina Južne Morave i sva mesta istočno od nje.
Tokom operacije ispoljile su se slabosti u sadejstvu između jugoslovenskih i bugarskih jedinica, što je omelo postizanje još većeg uspeha. Neprihvatljivo ponašanje bugarskih jedinica tokom borbe i van nje dovelo je do zategnutosti i krize u odnosima dve strane.
Nakon poraza u Jaško-kišinjevskoj operaciji u drugoj polovini avgusta 1944. i prelaska Rumunije i Bugarske na stranu saveznika, nemačka komanda naredila je svojim snagama na Balkanu, Drugoj oklopnoj armiji i Grupi armija E, da uspostave front na liniji: ušće Timoka – Skoplje – ušće reke Drim (takozvana „plava linija”). To je podrazumevalo izvlačenje Grupe armija E iz Grčke i brzu koncentraciju znatnih snaga na granici Rumunije i Bugarske prema Srbiji. Međutim, usled intenzivnih dejstava NOVJ u saradnji sa savezničkim vazduhoplovstvom tokom septembra, ova pomeranja i koncentracija snaga nije uspešno izvršena. To je stvorilo povoljne operativne mogućnosti za napredovanje Crvene armije i NOVJ kroz Srbiju. Beogradskom i Niškom operacijom tokom oktobra 1944. godine:
- Onemogućen je nemački plan uspostavljanja fronta na bugarskoj i rumunskoj granici.
- Nemačkim jedinicama naneti su teški gubici.
- Grupa armija E dovedena je u tešku situaciju da mora da se izbori za koridor izvlačenja preko Kosova i Metohije u pravcu Sarajeva.
- Stvoreni su povoljni uslovi za nastavak operativne inicijative.
Oslobođenje Niša ostaje značajan događaj u kolektivnoj svesti grada i njegovih građana, simbolizujući nadu i obnovu nakon godina stradanja i borbe.
