Održani parastosi serdaru Jolu Piletiću i po prvi put vojvodi Đorđu Ristiću na Starom groblju u Nišu

282

Na niškom Starom groblju održani su parastosi u čast dvojice slavnih vojskovođa -serdaru Jolu Piletiću, čuvenom vojskovođi poreklom iz Pipera, i vojvodi Đorđu Ristiću Skopljančetu, četničkom komandantu koji se borio za oslobođenje Stare Srbije. Ovaj svečani čin načalstvovao je Njegovo Visokopreosveštenstvo Mitropolit crnogorsko-primorski g. Joanikije, uz sasluženje Njegovog Preosveštenstva Episkopa niškog g. Arsenija. Pored visokih crkvenih dostojanstvenika, prisustvovalo je i niško sveštenstvo, kao i Hor učenika niške Bogoslovije Svetih Kirila i Metodija, saopštila je Niška eparhija.

Uz prisustvo zvaničnika i brojnih građana, parastosima su prisustvovali ministar za rad, zapošljavanje, boračka i socijalna pitanja Nikola Selaković, gradonačelnica Niša Dragana Sotirovski, zamenica Dušica Davidović, načelnik Nišavskog upravnog okruga Petar Babović, i otpravnica poslova pri Ambasadi Republike Crne Gore u Republici Srbiji Stanica Popović. Takođe, tu su bili i desetine poklonika iz Pipera, rodne regije serdara Jola, koji su došli predvođeni svojim parohom, jerejem Vladimirom Milunovićem.

Nakon panihide na Starom groblju, održan je prijem u Gradskoj kući.

Poseta Mitropolita Joanikija Eparhiji niškoj završena je obilaskom niške Bogoslovije, gde je posebna pažnja posvećena mladim sveštenicima u obuci.

Ko je serdar Jole Piletić, kog su obožavali i Njegoš i kralj Milan

Serdar Piletić bio je veliki junak, heroj sa Vučjeg Dola, ali i lični prijatelj kralja Milana Obrenovića i jedan od najvećih poznavalaca običajnog prava. Poštovan je i danas među pripadnicima dva bratska naroda, a Crnogorci koji žive sada na jugu Srbije, doživljavaju ga kao svojevrsni simbol svih iseljenika iz Crne Gore, koji su nakon Berlinskog kongresa naselili opustele krajeve prema Turskoj (Kosovu). Pradedovi većine nas su tada postali čuveni Krstaši u Topličkom i Jablaničkom okrugu i bili na braniku Srbije, ali učestvovali i u svim kasnijim oslobodilačkim ratovima koje je vodila Srbija.

Serdar Jole je bio najpoštovaniji među njima. Preci većine Crnogoraca, koji danas žive na teritoriji jugoistočne Srbije, došli su u ove krajeve upravo u tom dvadesetogodišnjem periodu kad je on živeo u Nišu. Bio je jedan od najpoštovanijih ljudi u tek oslobođenom gradu i imao je stalan termin za prijem u niškom kraljevom dvoru. Ideja našeg udruženja je da sanacijom spomenika podsetimo na lik i delo serdar Jola, istaknemo njegov značaj i podsetimo na zajedničku borbu crnogorskog i srpskog naroda za slobodu – ističe Paović.

Jole Piletić rođen je u Piperima 1814. godine, a od svoje 12. godine, pa sve do 1878. godine, učestvovao je u svim značajnijim bojevima za slobodu Crne Gore. Bio je nosilac najvećih ruskih, crnogorskih i srpskih odlikovanja, a u bici na Vučjem Dolu zarobio je Omer-pašu. Pola veka je verno služio crnogorskim vladarima iz dinastije Petrović – Njegošu, knjazu Danilu i knjazu Nikoli, s kojim je došao u sukob, pa je 1879. godine napustio Crnu Goru i odselio u Niš.

Živeo je u naselju Palilula, a tu pored njega su se naselili i drugi viđeniji Crnogorci, te su Nišlije taj deo grada nazvali „Crnogorsko naselje“. Umro je u Nišu 5. januara 1900. godine. Njegova snaha Marija će kasnije na starom niškom groblju podići lep spomenik svom slavnom svekru, svom suprugu, Jolevom sinu Miroslavu, i sebi.

Ko je bio vojvoda Skopljanče?

Đorđe Gligorije Ristić, rođen je u Peći 1879. godine. Odlazi na školovanje u Skoplje, gde završava osnovnu školu i gimnaziju. Vaspitavan u svetosavlju i gledajući turski zulum u Staroj Srbiji, odlazi u Beograd. Upisuje podnaredničku školu. U Beogradu je saznao da su mu Arnauti u Peći ubili majku. Na majčinom grobu se zakleo da će se osvetiti neprijateljima Srba.

Odlazi u kumanovski kraj i pridružuje se četi vojvode Jovana Stanojevića Dovezenskog. Dolaskom na prostor Stare Srbije 1904. godine počinje borba srpskih četa sa bugarskim komitama za prevlast u Makedoniji. Tada su Grci nastojali da borbu između Srba i Bugara iskoriste za širenje svog uticaja. Srpske čete su se borile i protiv Turaka.. Surove borbe vođene su do 1908. godine. Tada je na tlu Makedonije izrasla i domaća nacionalna svest, koja je težila da se afirmiše kao posebna nacionalnost na Balkanu. Đorđe G. Ristić izlazi iz čete vojvode Dovezenskog i formira svoju četu u krivopalanačkom kraju. Tada dobije zvanje vojvode. Postaje mitska ličnost kod Srba u Staroj Srbiji. Učestvuje u borbama kod Petraljca, Guljina, Čalopeka. U četničkoj hijerarhiji imao je titulu „veliki vojvoda”. Pored vojničkog znanja koji je stekao u podoficirskoj školi u Beogradu, u svojoj četi zaveo je i „gvozdenu disciplinu”.

Kada je 1908. u Turskoj izvedena Mladoturska revolucija i proglašenje Harijeta, za sve potlačene hrišćane, donesena je odluka o amnestiji odmetnika. Po uputstvu iz Beograda, sve četničke vojvode su predali oružje Šefket-paši u Skoplju. Nastanio se u Kumanovu. Iscrpljenost i ranjavanja doprineli su da mu se zdravlje urušava. Ubrzo umire, 27. januara 1911. godine u niškoj oblasnoj bolnici. Sahranjen je na Starom niškom groblju, gde mu Narodna odbrana 1913. godine podiže spomenik. Među njegovim saborcima u Kumanovu se govorilo da su ga otrovali bugarski agenti, koji nisu mogli da mu oproste ispoljenu hrabrost u borbi protiv bugaraša.