Violeta Milićević 
Dan primirja u Prvom svetskom ratu je državni praznik u Republici Srbiji koji se obeležava 11. novembra. Ovaj datum podseća na dan kada su, 1918. godine u železničkom vagonu u Kompijenu, Sile Antante potpisale primirje sa Nemačkom i time okončale Prvi svetski rat. Naša zemlja kao pobednik dočekala je primirje.
Niški Istorijski arhiv nema ništa o tom datumu, jer je Dan primirja više bio zapadna tvorvina, tek poslednjih nekoliko godina je Srbija počela da obeležava ovaj dan, a kao državni praznik obeležava se tek od 2012. godine na osnovu izmene Zakona o državnim i drugim praznicima koji je donet 2011. godine.
“Kod nas se nije obeležavao ovaj dan, imamo samo jedan dokument, odnosno tekst koji je pisala Politika 1928. godine, koji je govorio o 10 godina nakon završetka rata, i nakon toga nema drugih tragova. U Srbiji se više obeležavao Vidovdan”, kazao je Glasu juga istoričar Igor Rakić.
Dokument koji je uglavnom sastavio francuski maršal i vrhovni komandant savezničkih vojski Ferdinand Foš u osnovi je predviđao prekid neprijateljstva, povlačenje nemačkih trupa iza granica, neuništavanje infrastrukture, razmenu zarobljenika, obećanje reparacija, uništavanje nemačkih ratnih brodova i podmornica, kao i postupanje tokom primirja.
Veliku pobedu u Prvom svetskom ratu Srbija je nesrazmerno skupo platila: tokom rata izgubila je, procenjuje se, između 1.100.000 i 1.300.000 stanovnika što je činilo gotovo trećinu ukupnog stanovništva ili čak oko 60% muške populacije.
Kao glavni motiv za amblem ovog praznika koristi se cvet Natalijine ramonde, koja se nalazi na spisku retkih, ugroženih i endemičnih biljaka Evrope, a u Srbiji je zaštićena zakonom kao prirodna retkost.
Ovaj cvet je u botanici poznat i kao cvet feniks jer i kad se potpuno osuši, ukoliko se zalije, može da oživi. Otuda i simbolika „ponovonog rađanja“ Srbije koja je uspela da se oporavi nakon stradanja.
Foto: printscreen youtube Regionalna televizija
Srpska i Natalijina ramonda zajedno rastu samo kraj Niša
Biljku je 1884. godine u okolini Niša otkrio doktor Sava Petrović, dvorski lekar kralja Milana Obrenovća. Zajedno sa Josifom Pančićem opisao je ovu vrstu i dao joj ime po kraljici Nataliji.
Osim u Srbiji, Natalijina ramonda raste još samo u Grčkoj i Makedoniji, odn. na planini Nidže, čiji je najviši vrh Kajmakčalan, poprište najžešćih borbi na Solunskom frontu tokom Prvog svetskog rata.
Danko Jović, rukovodilac radne jedinice Zavoda za zaštitu prirode Srbije u Nišu
Na koju god stranu se okrenuli iz centra Niša vide se zaštićena prirodna dobra 1. kategorije – Suva i Stara planina, Rtanj, Sićevačka i Jelašnička klisura. Ovaj grad, koji se nalazi u jednom od centara bio i geodiverziteta Evrope, okružuje čak 20-ak zaštićenih područja. I svako ima izuzetnu geomorfološku vrednost.
„Tu su klisure bogate raznom ornamentikom u geomorfološkom smislu sa ostenjacima, potkapinama, pećinama, kako što su Sićevačka i Jelašnička klisura. One su bogate i biljnim i životinjskim vrstama. U Sićevačkoj i Jelašničkoj klisuri, i samo u te dve klisiure žive zajedno Ramonda Serbika i Ramonda Natalija“, istakao je mr Danko Jović, Zavod za zaštitu prirode Srbije, kancelarija Niš.
Srpska ramonda je rasprostranjenija na Balkanskom poluostrvu i može se naći, osim u našoj zemlji, i u Severnoj Makedoniji, Grčkoj, Albaniji i Crnoj Gori, dok se Natalijina ramonda može naći u Srbiji, Severnoj Makedoniji i Grčkoj.
“Obe biljke su tercijarni relikti, što znači da su preživele ledeno doba do današnjih dana. Uglavnom ih možemo sresti u klisurama i kanjonima, jer su to mesta koja su tokom ledenog doba sačuvale biljke iz roda ramonda.”
Na prvi pogled obe biljke izgledaju isto, ali zapravo postoji razlika i u listovima i u cvetovima.
“Natalijina ramonda ima listove rozete koji su pravilno testerasto nazubljeni, dok su kod Srpske ramonde nepravilno testerasto nazubljeni. Cvetovi kod Natalijine ramonde su tamno ljubičasti i krunični listići se preklapaju, a kod Srpske ramonde se preklapaju i boje su svetlo ljubičaste”, objašnjavaju stručnjaci.
View this post on Instagram
Osim ramonde, u amblemu se pojavljuje i motiv trake Albanske spomenice, koja se nalazi iznad cveta. Preporuka je da se ovaj amblem nosi na reveru u nedelji koja prethodi prazniku, kao i na sam dan praznika.
