Niška premijera dokumentarnog filma „Kajmakčalan“ – priča o zaboravljenim australijskim dobrovoljcima na Solunskom frontu

193

U sredu, 29. oktobra 2025. godine, sa početkom u 19 časova, u maloj sali Niškog kulturnog centra biće održana niška premijera dokumentarnog filma „Kajmakčalan“ (Australija, 2025, 60’).

Ovaj dugometražni dokumentarni film, sniman u Australiji, Srbiji, Grčkoj i Severnoj Makedoniji tokom osamnaest meseci, otkriva do sada malo poznato poglavlje istorije – priču o šestoro Australijanaca koji su služili sa srpskim snagama na Solunskom frontu tokom Prvog svetskog rata.

U središtu filma su doktorka Meri De Garis, bolničarka Etel Gilingam, spisateljica Stela Majls Frenklin, ćerka poznatog sidnejskog magnata Oliv King, kao i vojnici Najl Malarki i Edvard Remidž. Kroz njihove sudbine oživljava se sećanje na veze između srpskog i australijskog naroda u ratnim godinama.

„U filmu govore brojni istoričari, vojni i medicinski stručnjaci iz Australije i Srbije, među kojima su profesor Dejvid Horner, general-major profesor Džon Pirn, Met Anderson, dr Milo Bjelajac i dr Ratomir Miličić, koji osvetljavaju istorijske činjenice i okolnosti službovanja australijskih dobrovoljaca. Gledaoci prate Bojana Pajića na njegovom putovanju kroz Srbiju i region, dok zajedno sa potomcima dobrovoljaca obilazi mesta na kojima je sačuvano sećanje na njihovu hrabrost“, saopštio je Niški kulturni centar.

Film je nastao po scenariju Borisa Trbića i Bojana Pajića, a režirali su ga Boris Trbić i Dragan Gavrilović, u produkciji Australians with Serbs Association Inc.

Boris Trbić je scenarista i filmski pedagog na Univerzitetu Svinburn u Melburnu, poznat po saradnji sa Goranom Radovanovićem na dokumentarcima „Slučaj Makavejev“, „Čekajući Handkea“ i „Lubarda – na kuću ti gavran pao“.
Dragan Gavrilović, dokumentarista i snimatelj iz Melburna, autor je filmova „Wongar“ i „Pustopolje“, koji su prikazani na međunarodnim festivalima.
Bojan Pajić, istoričar srpskog porekla, bivši oficir australijske vojske i diplomata, autor je tri studije o učešću australijskih dobrovoljaca sa srpskom vojskom u Prvom svetskom ratu, uključujući knjigu „Naši zaboravljeni dobrovoljci“, koja je poslužila kao predložak za film.

Njegova istraživanja otkrivaju da je više od 1.500 australijskih i novozelandskih dobrovoljaca – lekara, bolničarki, vojnika i članova saniteta – služilo uz srpske snage tokom rata, iako njihova imena nisu zabeležena u zvaničnoj australijskoj istoriji.

Niški kulturni centar poziva sve građane da prisustvuju projekciji i upoznaju se sa ovom izuzetnom pričom o hrabrosti, humanosti i prijateljstvu između naroda udaljenih kontinenata.