Violeta Milićević 
Poklonici sa svih strana prisustvuju danas presvlačenju odora Svetog srpskog kralja Milutina u Crkvi Svete Nedelje u Sofiji. Presvlačenje svetih moštiju kralja Milutina koje se od 1460. godine nalaze u Bugarskoj obavlja se na praznik Svetog Kralja 29. oktobra. Svake godine u presvlačenju moštiju učestvuje iguman manastira Svetog Jovana Bogoslova kod Poganova, arhimandrit Mardarije Kovačević.
Postavljenjem Željka Jovića za ambasadora Srbije u Bugarskoj, ovaj dogadjaj dobija na punoći i kvalitativnosti. Ideja je da svete mošti kulturološki i duhovno spoje dva bratska naroda – srpski i bugarski.
Ambadador Jović je uspeo da organizuje i Litiju u Sofiji, nošenje mošti Sv. kralja Milutina kroz grad, zahvaljujući blagoslovu bugarskog vladike Polikarpa (Belogradčički). Veliki doprinos celom dogadjaju daje od samog početka i iguman Mardarije, starešina manastira Sv. Jovana Bogoslova kod Pirota.
View this post on Instagram
Кralj Milutin, drugi sin kralja Uroša, jedan je od najznačajnijih srpskih vladara, a došao je na presto posle abdikacije starijeg brata, kralja Dragutina, koji se povukao 1282. godine.
Milutin je vodio brojne ratove pri čemu je proširivao svoju vlast duboko na vizantijsku teritoriju, a njegova moć se ogleda i u organizaciji države, u velikoj vojsci, odličnoj privredi i finansijama.
Vladao je 40 godina i ugled srpske države i naroda doveo do visokog stepena.
Mnogo je učinio i za kulturu srpskog naroda, a gradio je gradove, letnjikovce, naročito na КiM, podizao i darivao crkve i manastire, a graditeljska aktivnost praćena je razvojem umetnosti, slikarstva, književnosti i primenjenih umetnosti vezanih za crkvu i knjigu.
Zidao je bolnice, unapređivao velika manastirska vlastelinstva kao ekonomske resurse, kovao novac, otvarao rudnike.
Кralj Milutin je kao svoju zadužbinu sagradio manastir Banjsku.
Foto: V.V.
Otkud mošti Svetog kralja Milutina u Bugarskoj?
Sveti kralj Milutin (1282-1321) preminuo je 29. oktobra 1321. godine u svom dvorcu u Nerodimlju, na Kosovu i to samo nedelju dana nakon završetka njegove impozantne zadužbine manastira Gračanice.
Kralj Milutin je sahranjen u svojoj grobnoj Crkvi Svetog Stefana u njegovoj možda i najlepšoj zadužbini manastiru Banjska kod Kosovske Mitrovice, koju je izgradio u tu svrhu.
I odmah nakon sahrane, na njegovom grobu počela su da se dešavaju mnogobrojna čudesna iscelenja, tako da je Srpska pravoslavna crkva kanonizovala Svetog kralja Milutina već 1324. godine.
Pred sam Kosovski boj 1389. godine, zbog opasnosti od turske pohare i blizine manastira Banjska bojnom polju, njegovo telo je prebačeno iz Banjske u Trepču i bilo je u Trepči sve do 1460. godine. Razlog zbog kog telo Svetog kralja Milutina nije moglo da se vrati nazad u manastir Banjsku su bile turske pohare, kao i veliki požar koji je zahvatio ovaj manastir i skoro ga uništio. Uz to, po naredbi sultana manastir Banjska je u 16. veku potpuno razoren jer su se u njemu sakupljali hrišćanski begunci iz turskog ropstva i od najlepšeg manastira Svetog kralja Milutina ostala je samo ruševina.
“U vreme velike osmanske najezde na Srbiju 1460. godine predvođene sultanom Mehmedom II Osvajačem, telo Svetog kralja Milutina preneto je iza leđa osmanske najezde u okolinu Sredca (današnje Sofije), zato što se ta oblast, u to vreme, nalazila u okviru kanonske teritorije Srpske pravoslavne crkve tj. Pećke patrijaršije. U nekom trenutku mošti su prenete u obližnju sofijsku crkvu Svete Nedelje, koja se po Milutinovim moštima još naziva i crkva Svetog kralja. Mošti svetog kralja su preneli u Sofiju srpski kaluđeri Joanikije, Spiridon i Joakim”, objašnjava Srpska pravoslavna crkva.
U međuvremenu, netruležne svete mošti srpskog kralja postale su izvor mnogih čudesa i blagoslov kroz vekove za pravoslavne Bugare. Narod u ogromnom broju svakodnevno obilazi crkvu Svete Nedelje u centru Sofije, koja po posećenosti podseća više na manastir Ostrog kod nas, nego na jednu gradsku Crkvu.
Foto: V.V.
Da podsetimo, pre četiri godine mošti Svetog kralja Milutina presvučene su u nove odežde koje je darovala pravoslavna Eparhija niška. Tada je u dar dobila stare odešte koje se i danas čuvaju u niškoj Sabornoj crkvi i dostupne su na poklonjenje vernom narodu kao blagoslov Svetog kralja Milutina.
