Violeta Milićević 
Zavod za zaštitu spomenika kulture Niš saopštio je da su u toku zaštitna arheološka istraživanja rimskog akvadukta na lokalitetu Rimski akvadukt – Gornjomatejevačka u naselju Pantelej. Radovi se sprovode u saradnji sa Odeljenjem za arheologiju Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu.
Kako je saopštio Zavod za zaštitu spomenika Niš, istraživanja su deo kontinuiranog praćenja ovog arheološkog lokaliteta i prethodnih otkrića. Tokom 2025. godine istraživana je i deonica akvadukta na trasi Železničke obilaznice (lokalitet Ardija), dok su u decembru 2024. godine istraživanja obavljena 100 metara južno od sadašnje deonice.
„Rimski akvadukt koji istražujemo predstavlja glavni pravac vodosnabdevanja antičkog Naisusa i jedini je do sada utvrđeni vodovodni sistem ovog tipa u Nišu. Dosadašnjim istraživanjima Zavoda potpuno je istraženo oko 300 metara akvadukta, a sa velikom sigurnošću možemo utvrditi njegovu trasu“, navodi se u saopštenju Zavoda.
Akvadukt se sastoji iz dve faze: starijeg keramičkog cevovoda, datovanog u period kada Naisus postaje municipijum u okviru Rimske imperije, i mlađeg zidanog kanala, koji se vezuje za razvoj antičkog Niša u vreme vladavine imperatora Konstantina.
„Ono što ovu lokaciju izdvaja jeste otkriće akvadukta u dužini od preko 90 metara“, dodaju iz Zavoda.
Otkrića rimskog akvadukta sve su učestalija i direktno povezana sa modernim razvojem grada, što podseća na period kada je Naisus dobijao infrastrukturne potrebe u vreme imperatora Konstantina. Zavod ističe da uništavanje ili oštećenje arheološkog nasleđa predstavlja krivično delo, te naglašava važnost očuvanja kulturne baštine.
(Foto: A. Aleksić, I. Marjanović, A. Gačević)
Trenutna istraživanja realizuju se uz podršku kompanije Highland invest doo, naručioca radova, čime je pokazano da je moguće uskladiti zaštitu arheološkog nasleđa sa savremenim razvojem.
„Cilj ovih istraživanja je prikupljanje podataka za izdavanje uslova za planiranu izgradnju, uz očuvanje arheološkog nasleđa“, saopštavaju iz Zavoda.
U istraživanjima učestvuje preko 15 stručnjaka, studenata arheologije i saradnika, a rukovodioci su prof. dr Marko Janković sa Odeljenja za arheologiju Filozofskog fakulteta BU i mr Aleksandar Aleksić iz Zavoda za zaštitu spomenika kulture Niš.
Najnovija otkrića potvrđuju značaj arheološkog nasleđa Niša i ističu grad kao jedan od retkih u Srbiji sa sačuvanim ostacima rimskog akvadukta, koji predstavlja linijski infrastrukturni objekat i pokazatelj visokog nivoa građevinarstva i inženjeringa u antičko doba.
