Violeta Milićević 
Srbi koji se nisu povinovali bugarskoj ideji o tome da je stanovništvo na jugu naše zemlje njihovo i da je isto dužno da Bugarsku brani na Solunskom frontu 1917. godine, ostavili su svoje kosti u rovovima oko Niške tvrđave. Oko tri hiljada rodoljuba streljano je upravo ovde.
Tokom Prvog svetskog rata, Bugari su iz bišveg zatvora Apsana u Tvrđavi vodili ljude na streljanje predvodivši ih kroz prolaz na bedemu na severnoj strani Tvrđave. Prolaz je sagrađen još za vreme Turaka, a nakon rata dobio je naziv „Kapija smrti“.
Foto: Glas juga
U njihovu čast, ali i sećanje na hrabru žrtvu koju su podneli za svoj narod, na ovom mestu sagrađena je spomen kosturnica. Nije pristupačna i do nje se dolazi prelaskom preko drvenog mosta i spuštanjem niz bedem u same rovove tvrđave. Istorijski do nje je vodio upravo tunel koji danas nosi naziv „Kapija smrti“. Ovaj jezivi tunel napravljen je u vreme kada su gradom upravljali Turci, a postoji i danas.
Rovovi Niške tvrđave gde su streljani rodoljubi; Foto: Glas juga
Sam naziv tunela slikovito objašnjava i kuda on vodi. Prolazeći njime, zarobljeni i uhapšeni u Topličkom ustanku, svezanih ruku, odvođeni su u smrt. Svi do jednog, bili su streljani od strane bugarskih oružanih snaga.
Toplički Ustanak je bio jedini ustanak u teritorijama okupiranim od strane Centralnih sila u Velikom ratu, koji se dogodio u februaru i martu 1917. godine i trajao je oko mesec dana.
Mnogi su stradali, a po podacima Anketnog odbora za utvrđivanje uzroka pobune u Topličkom i Vranjskom okrugu, oko 20.000 ljudi je izgubilo život, uglavnom staraca, žena i dece. Mnogi su završili u zatvoru ili su bili prinuđeni da pobegnu u planine.
Ipak, Toplički ustanak ostao je upamćen kao jedan od najznačajnijih događaja u srpskoj istoriji, a simbolizuje borbu srpskog naroda za svoja prava i slobodu.
