Tajna manastira Đurđevi Stupovi: Između istorije i obnove

Đurđevi Stupovi su manastir Srpske pravoslavne crkve, posvećen Svetom Đorđu, koji se nalazi na brdu iznad Novog Pazara, u Starom Rasu. To je jedan od najstarijih srpskih manastira, podignut u prvim godinama nakon što je Stefan Nemanja postao veliki župan (izgradnja je završena 1171. godine), a crkva je oslikana oko 1175. godine. Ktitorski natpis Stefana Nemanje iz 1170/1171. godine jedno je od retkih datiranih svedočanstava iz tog perioda, koje potvrđuje početke srpske pismenosti. Manastir je uvršten na UNESCO listu Svetske kulturne baštine.

Istorija manastira

Manastir je postojao više od 853 godine, od čega je 300 godina bio u ruševinama. Obnova manastira traje već 40 godina, a sada je velikim delom obnovljen. Danas u manastiru žive 4 monaha i 2 iskušenika. Pored velikog istorijskog značaja, manastir se ističe i svojim posebnim položajem na vrhu uzvišenja i jedinstvenom arhitekturom crkve, koja ima dve kule-stolpa koje su dale ime i crkvi i manastiru – Đurđevi Stupovi. Slično arhitektonsko rešenje postoji i u manjoj Bogorodičinoj crkvi u Donjoj Kamenici.

Značenje reči „stup“

U srednjovekovnoj Srbiji, stup je označavao obradivo zemljište u posedu vladara ili crkvenih institucija, koje su koristile besplatan rad zavisnog stanovništva.

Manastir je bio značajan u srednjovekovnom periodu. Kralj Dragutin je, kao drugi ktitor, dogradio crkvu i oslikao njenu pripratu. On je tu i sahranjen 1316. godine. Turci su manastir zapustili 1689. godine, a tokom Prvog balkanskog rata koristili su ruševine manastira za topovsku bateriju, što je dodatno oštetilo manastir.

Obnova manastira počela je 1960. godine kroz arheološke i restauratorske radove. Tokom 1980-ih, manastir je postao deo većeg projekta koji je uključivao Stari Ras i Sopoćane, a od 1979. godine su uvršteni na UNESCO listu. Do 2002. godine izgrađen je manastirski konak, što je omogućilo ponovni život u manastiru, jer su se monasi ponovo nastanili u njemu.

1 of 17

Obnova se nastavlja i danas: Od 1999. godine, obnova manastirskog konaka i drugih delova kompleksa je u punom toku. Kula i stupovi crkve Svetog Đorđa još uvek čekaju potpunu rekonstrukciju, jer nedostaju pouzdani podaci o njihovoj ranijoj visini i završetku.

Ovaj manastir, sa svojim bogatstvom istorije i arhitekture, predstavlja ključnu tačku na mapi kulturne baštine Srbije i deo je truda da se očuva identitet i tradicija Srpske pravoslavne crkve.